Jak ważne jest to jaką rolę przydzielamy uczestnikowi grupy uświadomiła gra symulacyjna przeprowadzona przez ekspertkę Ewę Trojanowską na drugim spotkaniu w mojej sieci. Uczestnicy realizowali wspólnie pewne zadanie, ale pracowali w rolach, które były sprzeczne z ich predyspozycjami. Proste zadanie zostało wykonane bardzo dużym nakładem sił, a grupa nie była zadowolona z efektu! Teraz dzięki temu eksperymentowi działam świadomie zgodnie z naturalnymi predyspozycjami uczestników i myślę, że idzie nam bardzo dobrze. Piszę o tym z nadzieję, że wiedza ta ułatwi wam działania koordynatorskie.

       Teorię ról grupowych sformułował brytyjski naukowiec Meredith Belbin. Nazwał on dziewięć typowych dla pracy zespołowej ról[1]. Zgodnie z jego teorią - której uzasadnieniu służy opisany wyżej eksperyment - w efektywnym zespole reprezentowane są wszystkie wytypowane przez niego role. Podzielił je na 3 kategorie są to:

_               role ukierunkowane na zadania (lokomotywa, praktyczny realizator, skrupulatny wykonawca)

_               role ukierunkowane na ludzi (koordynator, dusza zespołu, poszukiwacz źródeł)

_               role intelektualne (myśliciel, krytyk wartościujący, specjalista)

Znając predyspozycję osoby do pełnienia konkretnej roli możemy efektywnie sterować pracą zespołu, a przecież o to nam koordynatorom chodzi. Warto więc je poznać. Przedstawiona tu charakterystyka opiera się na dostępnej w języku polskim publikacji Belbina[2].

LOKOMOTYWA, czyli człowiek akcji, strateg to najczęściej osoba, która chce wywierać wpływ na kształt pracy grupowej oraz wynik działania zespołu, oczekuje szybkich rezultatów. Ma wysoką motywację, jest impulsywna, dominująca, ekstrawertyczna. Kieruje swoją uwagę na ustalanie celów i priorytetów.

PRAKTYCZNY REALIZATOR, czyli organizator czy człowiek wdrażający, to osoba praktyczna, operatywna, nastawiona na konkretne działanie. Zmienia koncepcje na praktyczne działanie i realizuje uzgodnione plany w sposób systematyczny i zdyscyplinowany. Jest doskonałym wykonawcą projektów wymyślonych przez innych. W grupie koncentruje się na organizacji pracy i wykorzystaniu zasobów posiadanych przez zespół.

SKRUPULATNY WYKONAWCA, nazywany też perfekcjonistą czy nadzorcą, nastawiony jest na konkretny efekt. Zawsze świadomy celu, czuje się osobiście odpowiedzialny za przebieg i wyniki pracy zespołu, zadręcza się niepokojem, czy wszystko idzie dobrze i stara się zapobiegać „katastrofom” poprzez skrupulatne sprawdzanie detali.

NATURALNY LIDER czy też koordynator to osoba dominująca, zrównoważony ekstrawertyk, sprawuje pieczę i kontrolę nad sposobem, w jaki grupa stara się osiągnąć cele. Potrafi efektywnie wykorzystać zasoby zespołu. Wywiera wpływ poprzez zachęty, przekonywanie, godzenie kontrowersji, słuchanie opinii innych. Ma zdolność wciągania i angażowania członków zespołu. Charakteryzuje go raczej zdrowy rozsądek aniżeli intelektualne rozważania.

DUSZA ZESPOŁU czy też człowiek grupy to osoba ciepła, łatwo nawiązująca kontakty, wrażliwa na emocje innych. Wspiera członków grupy, podbudowuje morale grupy, potrafi zapobiegać konfliktom, wzmacnia współpracę, polepsza komunikację, bardzo lojalny wobec grupy. szczególnie przydatny w sytuacji wewnętrznej walki pomiędzy członkami zespołu, niekonstruktywnej dyskusji.

POSZUKIWACZ ŹRÓDEŁ, czyli człowiek kontaktu bada, analizuje i przytacza informacje na temat pomysłów, stanu wiedzy i działań na zewnątrz grupy, osoba posiadająca liczne kontakty zewnętrzne, które mogą być użyteczne dla zespołu potrafi prowadzić niezbędne negocjacje, popiera innowacje, dobrze improwizuje, ma bardzo duże umiejętności interpersonalne.

MYŚLICIEL, zwany też innowatorem lub siewcą, wysuwa nowe pomysły i strategie ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszych problemów, próbuje przedzierać się ze swoją wizją na zasadzie konfrontacji. Cechy: dominujący, inteligentny, kreatywny. Potrafi zarazić innych swoim  entuzjazmem, im większy problem, tym większe wyzwanie, roztacza wokół siebie aurę „geniusza”.

KRYTYK WARTOŚCIUJĄCY zwany też sędzią analizuje problem, ocenia pomysły i sugestie, dzięki czemu grupa startuje z lepiej przygotowanej pozycji do podjęcia wyważonej decyzji. Jest najbardziej obiektywny, bezstronny i niezaangażowany emocjonalnie, zwykle przyjmuje pozycję osoby stojącej z boku, wkracza w sytuacji ścierania się poglądów.

SPECJALISTA skoncentrowany na jednej dziedzinie, profesjonalny, samodzielny, z inicjatywą, dużą wiedzą i umiejętnościami. Dostarcza grupie opinii i ekspertyz, kładzie nacisk na sprawy merytoryczne, często poświęca się dla sprawy.

Każdy z nas jest w stanie podejmować wszystkie te role, jednak nie we wszystkich będzie pracował efektywnie. Niektóre będzie pełnił kosztem wielkiego nakładu energetycznego, niektóre zaś w sposób naturalny. Ja jestem z natury człowiekiem kontaktu, bywam liderem lub lokomotywą. Najtrudniej jest być mi praktycznym wykonawcą czy specjalistą, a czasem naturalnie wchodzę w rolę sędziego. W którą z tych ról, waszym zdaniem, powinien wchodzić koordynator? Jak rodzicie sobie z naturalnymi predyspozycjami w kontekście roli "lidera formalnego"? Zapraszam Was do dzielenia się doświadczeniami. ANKA